Afyon Şirket Avukatı
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleeğlenceli bir düzen değildir. Ahbaplık, toplum içre insanoğluın bayağı elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Türe kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vazetmek, maşeri ömürın gerçekleşmesini bulmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin hakkındasına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, kesinkes haklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanoğluın idare ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her saat mümkündür. “İşte tüze, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir model, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini bulmak için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların bütünüdür. Daha geniş bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Söz Medlulı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğruluk” kelimesinin çoğulu “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na göre tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Uygulayım Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir tanım kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanımı ise: “Makul bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi içre baz olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri sayfa düz kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun mirlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ayar hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzeşim nitelikteki cümle durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları çelmek bâtınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve mangiz cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım kapatma; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden çeşitli tüze dallarında çeşitli yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut politik konseptleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri ömürı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun teamül amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum içre canlı insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın kuruluşsından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni ömürın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın saf kuruluşsına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine munis yapmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de vabestedır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir organizasyon şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak reel kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanımıyla doğruluk, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere iki çeşitli anlamda kullanılır. Türe aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet anlamında şahsi bir özelliği deyimler. Eş her saat haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni çevirmek yolunda temelli ve değanlayışmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk konseptı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzında hukuki ayar olarak hanek konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtınermiş kurallar cümleü olarak tüze, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve takmak yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini bâtınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzum bulunan düzeni muhafaza etmek, gerekse onu değanlayıştirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her saat adalete mirvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta hakkındamıza müesses tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze anlamında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan tüze düzenlerinin kendisine munis olup olmadığı açısından bir ayar ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gene bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı hakkındalıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Uygun olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşlakin uyacak, hem de bu maşeri ömürın barış içre sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.
Bir Cevap Yazın